Beroepsziekten nog lang niet de wereld uit

24 oktober 2011

Zou Jamie Oliver wel eens last hebben gehad van ‘la main du cuisinier’? Hebt u wel eens een ‘PDA nail’ gezien? Beide aandoeningen zijn beschreven als beroepsziekten.

De eerste, ook wel ‘Chef’s hand’ genoemd, in een neurologische kliniek in Australië waar in een korte tijd drie chef-koks gezien werden met uitvalverschijnselen van handzenuwen, veroorzaakt door het vele hakken, snijden en fileren.
De PDA nail is de term die gegeven is aan nagelafwijkingen van de duim die ontstaan waren door excessief gebruik van een mobiele telefoon of PDA.

Beroepsziekten in cijfers

Deze wat exotische voorbeelden van beroepsziekten komen voorbij in het lezenswaardige ‘Beroepsziekten in cijfers 2011’. Het doel van dit rapport van het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) is een overzicht te geven van het vóórkomen van beroepsziekten en van de trends hierbij in Nederland. De meeste daarin genoemde cijfers en gegevens zijn echter allesbehalve exotisch.

Asbest: still killing..

Bij beroepsziekten zien velen schimmige beelden uit het verleden zoals de stoflongen uit de mijnen voor zich. Die zijn letterlijk en figuurlijk uitgestorven, maar dat geldt niet voor een ander stoffig risico. Het gebruik van asbest is in ons land al decennialang verboden. Toch stierven vorig jaar 481 mensen aan een mesothelioom, een vrijwel exclusieve vorm van asbestkanker! Dat zijn er tien meer dan in 2009. Door de lange latentietijd tussen de blootstelling aan asbest en het ontstaan van deze ziekte zullen we hier nog jarenlang mee geconfronteerd blijven. De Gezondheidsraad adviseert de grenswaarde voor asbest op de werkplek en in het milieu (nog) verder te verlagen. Mesothelioom is de enige beroepsziekte in ons land waarvoor een algemene financiële compensatieregeling bestaat.

Duurzame inzetbaarheid en beroepsziekten

Werk kan bij velen een positieve invloed op de gezondheid uitoefenen. Het is echter goed om te realiseren dat bij de huidige roep om ‘duurzame inzetbaarheid’ van mensen een goede arbeidshygiënische en arbeidsgeneeskundige begeleiding onontbeerlijk en preventie van beroepsziekten nog steeds hard nodig is. 
De meest gemelde beroepsziekten in 2010 zijn: psychische aandoeningen (met name overspanning en burnout), aandoeningen van het houdings- en bewegingsapparaat, gehoorverlies door lawaai, huidaandoeningen en infectieziekten.

Onderrapportage

Het, in tegenstelling tot de meeste ons omringende landen, ontbreken van een financiële prikkel om beroepsziekten te claimen, te diagnosticeren en te melden, betekent ook dat de in het rapport genoemde cijfers slechts het topje van de ijsberg laat zien. Er is een grote onderrapportage.

Ondanks de wettelijke verplichting meldt slechts een kwart van de bedrijfsartsen beroepsziekten of vermoedelijke beroepsziekten bij het NCvB. In totaal kwamen er 6.367 meldingen binnen, veel minder dan op grond van de cijfers uit de andere West-Europese landen te verwachten zou zijn.

Meer aandacht voor preventie nodig

Ook blijkt uit de cijfers dat als een arbodienst of een bedrijfsarts zich alleen met verzuim of arbeidsongeschiktheid bezighoudt, veel beroepsziekten gemist worden: bij 54 procent van de meldingen was er geen sprake van arbeidsongeschiktheid. De meeste meldingen (67 procent) kwamen uit het periodiek medisch onderzoek, maar ook nog 10 procent uit het arbeidsgezondheidkundig spreekuur. Meer aandacht voor preventie, vrije toegang tot het spreekuur van de bedrijfsarts en het scholen en aansporen van bedrijfsartsen om beroepsziekten te melden, zijn nodig om de beroepsziekteregistratie te verbeteren en (nieuwe) arbeidsrisico’s op te sporen. Nog belangrijker is het natuurlijk om daarmee tot een daadwerkelijke aanpak van de onderliggende risico’s in het werk te komen.

Wat gij niet wilt dat u geschiedt….

Dat moet dan wel op een open en eerlijke wijze gebeuren en niet zoals er in Canada met het asbestvraagstuk(1) wordt omgegaan. Terwijl men er met uitgebreide voorzorgsmaatrgelen overheidsgebouwen en scholen van asbest ontdoet, blijven tegelijkertijd de Canadese asbestmijnen open om asbest in grote hoeveelheden naar de ontwikkelingslanden te exporteren.
In ons land werd enkele jaren geleden het schip de Otapan met veel meer asbest aan boord dan officieel was aangegeven naar Turkije gestuurd.

Hoezo beschaving?

Carel Hulshof

(1). Kirby T. Canada accused of hypocrisy over asbestos exports. Lancet 2010;376:1973-4