Het belang van werk voor de gezondheid

29 december 2011

Ongeveer de helft van de wereldbevolking brengt tenminste een derde deel van haar tijd op het werk door. Werk is voor velen een belangrijke determinant van gezondheid.

Als werk goed aansluit op iemands kennis, vaardigheden en persoonlijke omstandigheden en wordt uitgevoerd in een veilige, gezonde en ondersteunende werkomgeving, dan kan het een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid bevorderen, ziekte helpen voorkomen en een actieve rol spelen in herstel na ziekte of uitval. Het hebben van goed werk verhoogt de eigenwaarde en verbetert het sociaal functioneren.

Werk en gezondheid

Andersom kan het ontbreken van werk of het hebben van werk dat niet geschikt is of dat in slechte omstandigheden wordt uitgevoerd juist leiden tot fysieke en/of psychische klachten of aandoeningen. Daarnaast is een gezonde beroepsbevolking een belangrijke voorwaarde voor economische groei en ontwikkeling.

Vanwege dit belang van de relatie tussen werk en gezondheid is het daarom noodzakelijk dat toegang tot, behoud van en terugkeer naar geschikt werk als een belangrijke uitkomstmaat voor de medische behandeling en begeleiding van patiënten in de arbeidzame leeftijd wordt gezien. Dit idee leeft niet alleen in Nederland maar ook wereldwijd.

Connecting Health and Labour

Daarom vond van 29 november tot 1 december in Den Haag de belangrijke internationale conferentie Connecting Health and Labour: What Role for Occupational Health in Primary Health Care? plaats. Deze conferentie, georganiseerd door de World Health Organization (WHO), samen met TNO en de Ministeries van VWS en SZW, bracht meer dan honderd wetenschappers, beleidsmakers, praktijkbeoefenaren en werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers uit bijna letterlijk de hele wereld bij elkaar.

Ook in de keuze van de vergaderlocaties werd de verbinding tussen de wereld van werk en die van gezondheid gelegd. SER-voorzitter Alexander Rinnooy Kan opende de conferentie de eerste dag in zijn ‘eigen’ gebouw, terwijl de twee volgende dagen op het Ministerie van VWS plaatsvonden. Centraal thema was het feit dat wereldwijd slechts twintig procent van de werkende bevolking toegang heeft tot gespecialiseerde voorzieningen op het gebied van arbeid en gezondheid zoals arbodiensten, bedrijfsartsen of andere professionals. Met name voor werknemers uit kleine bedrijven, de landbouw (naar schatting werkt vijftig procent van de wereldberoepsbevolking in de landbouw) en uit de ‘informele sector’ (in veel ontwikkelingslanden de meerderheid van de banen) is er meestal niets geregeld.

Gebruikmaken van bestaande (eerstelijns)voorzieningen

In 2007 heeft de World Health Assembly de lidstaten van de WHO opgeroepen te zorgen voor gerichte voorzieningen op het gebied van preventie van arbeidsgebonden aandoeningen en bevordering van de gezondheid van alle werkenden. De laatste jaren heeft men zich binnen WHO-verband gerealiseerd dat het ontwikkelen van gespecialiseerde diensten hiervoor in veel (ontwikkelings)landen simpelweg te veel tijd en capaciteit kost en dat het effectiever en efficiënter is om bij de zorg hiervoor beter gebruik te maken van basisvoorzieningen op het gebied van primary healthcare.

Gedurende de drie dagen hebben de deelnemers aan de conferentie zich dan ook vooral gebogen over de uitgangspunten en de mogelijkheden om occupational health en primary healthcare beter te integreren. Mogelijkheden hiertoe zijn onder andere training van eerstelijns gezondheidswerkers in arbeid en gezondheid, consultatie van arbeidsgeneeskundige expertise in de eerstelijn, het organiseren van ondersteunende diensten op het gebied van onderzoek op de werkplek, de inzet van gespecialiseerde diensten (vaak in grote internationale bedrijven) in de ontwikkelingslanden bij grote volksgezondheidsproblemen als malaria, aids en tbc, en het opnemen van aandacht voor werk in evidence-based richtlijnen.

Slotverklaring

In een gezamenlijke slotverklaring zijn de deelnemers het eens geworden over het belang van deze geïntegreerde aanpak en een aantal uitgangspunten daarbij. Er zijn zoveel thema’s de revue gepasseerd dat voor het concreet uitwerken van een aantal actiepunten nog wel de nodige stappen ondernomen moeten worden.

Het belangrijkste van de conferentie was wellicht het feit dat hij er was. Dat voor het eerst op zo’n grote schaal vertegenwoordigers uit het veld van arbeid en gezondheid en uit de eerstelijns gezondheidszorg bij elkaar zijn gekomen om zich te buigen over het probleem hoe de gezondheidszorg voor werkenden beter vorm te geven. Werken doen we tenslotte, als volwassenen, allemaal, betaald of niet…
Odile Frank, sprekend vanuit een internationale werknemersorganisatie, vatte het misschien het krachtigste samen: 'decent work is a strong pro-health policy'.

En zo is het maar net.

Ik wens u een gezond en werkzaam 2012!

Carel Hulshof