Probleemanalyse OCTAS: Stelsel te ingewikkeld en voorkomen is beter dan genezen
De onafhankelijke commissie toekomst arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) publiceerde op 9 oktober 2023 de probleemanalyse van het arbeidsongeschiktheidsstelsel.
De commissie, die in 2022 is ingesteld door het kabinet, heeft de opdracht om de knelpunten in het huidige stelsel te analyseren en oplossingsrichtingen te schetsen voor de toekomst. De commissie constateert dat het stelsel van arbeidsongeschiktheidswetten op macroniveau goed functioneert en heeft geleid tot een sterke daling van de instroom in arbeidsongeschiktheid. Maar de wetgeving is zeer ingewikkeld. Dat zorgt voor onduidelijkheid, bijvoorbeeld over inkomen bij werknemers en daarmee ook tot weinig bewegen. En werkgevers zijn onzeker waardoor ze weinig mensen met een arbeidsbeperking aannemen. Ook OCTAS ziet dat de uitvoering bij UWV vastloopt, met alle gevolgen van dien.
NVAB: zet in op voorkomen arbeidsongeschiktheid en verzuim
De tussenrapportage brengt de belangrijkste knelpunten van het arbeidsongeschiktheidsstelsel in beeld. Daarvoor sprak de OCTAS met veel partijen, waaronder de NVAB. Onze belangrijkste boodschap was toen: “Te veel aandacht gaat nu naar verzuim, je kunt dit probleem niet los zien van de Arbowet. Handhaving schiet bij de Arbowet tekort en is bij verzuimbegeleiding doorgeschoten. Wat je aandacht geeft, groeit. Zet daarom in op het voorkomen van arbeidsongeschiktheid en verzuim. En zorg voor een werkklimaat waarin iedereen naar vermogen mee kan doen.” Veel van deze boodschap vinden we terug in de tussenrapportage en de contouren van de oplossingsrichtingen waar de commissie aan denkt.
Vereenvoudiging noodzakelijk
De commissie stelt in haar tussenrapportage dat vereenvoudiging van het stelsel noodzakelijk is. Ook als dat betekent dat de wetgeving minder precies wordt. Maatwerk is volgens de commissie geen oplossing voor knelpunten die voortkomen uit complexe wetgeving. De wens is de goede aspecten van het stelsel te behouden, waardoor sinds invoering de jaarlijkse instroom in arbeidsongeschiktheid daalde. De commissieleden zien preventie als efficiënte manier om mensen duurzaam aan het werk te krijgen en te houden. Daarvoor is prominente aandacht nodig voor vroegtijdige signalering van problemen in bijvoorbeeld arbeidsomstandigheden en ongezonde werkdruk. Het uiteindelijke streven is een stelsel waarbij mensen zich geholpen voelen en waarbij sprake is van wederzijds vertrouwen tussen overheid en de mensen. Tot slot benadrukt de commissie het belang van zo snel mogelijk op zoek gaan naar passend werk als terugkeer bij de eigen werkgever geen optie meer is.
De commissie gaat dit najaar verder in gesprek met het veld over mogelijke oplossingsrichtingen. Ook de NVAB zal aan dat gesprek deelnemen.
Naar OCTAS Beoordeling van het arbeidsongeschiktheidsstelsel